Godine revolucije i građanskoga rata nametnule su sovjetskoj književnosti težak zadatak: slikanje suvremenoga života s burnim razvijanjem događaja i ličnosti. Najglavniji i najteži pokazao se problem jezika. Nekad, u XVIII stoljeću, klasicisti uopće nisu išli za tim da bi njihove svečane ode bile svakome pristupačne. Književni se jezik dijelio od vremena Lomonosova na tri stila: svakome su od njih odgovarali posebni književni oblici i specifična jezična sredstva. U narednom XIX stoljeću demokratizacija jezika, koja je sve više dominirala, morala je nivelirati prijašnje stilističke opreke. Visoki je stil prestao biti jezikom bogova. Crkvenoslavenski oblici ušli su u sastav općenarodnoga književnog jezika i dobili nov estetski zadatak u zavisnosti od forme i sadržaja svojstvenih dotičnom djelu. Kritičari, odgojeni u klasicističkom duhu, bili su ogorčeni kad se pojavio Evgenije Onjegin upravo zbog brkanja prijašnjih kategorija, »nemarnosti u upotrebi riječi književnoga i govornoga jezika bez ikakva osvrtanja na njihovo značenje«. Iako suvremenici nisu shvatili značenje Puškinova realizma, razumjeli su ga kasnije Bjelinski i Gogolj. Narodno je stvaralaštvo postalo osnov Gogoljeve stilistike s reproduciranjem živoga seljačkog i gradskog govora. Sovjetska su istraživanja Puškinova jezika prvi put objasnila dijalektičko jedinstvo sadržaja i forme. Tradiciju Puškinova realizma nastavili su prvi društvenopsihološki romani (Hercen, Tko je kriv, 1845, Ljermontov, Junak našega doba, 1840), zatim Turgenjev, Njekrasov, Gončarov, Saltikov-Ščedrin, Sevastopoljske pripovijesti Lava Tolstoja iz god. 1856, postadoše obrazac za ratne romane naših suvremenika (M. Solohov, Oni su se borili za domovinu, 1947, V. Njekrasov, U rovovima Staljingrada, 1946). Brzo zbližavanje s narodnim govorom nastavilo se zaslugom »bitovika« (radikalni realisti 60-tih godina) i kasnijih narodnjaka.“ Uoči Oktobarske revolucije nastupaju posljednji predstavnici kritičkoga realizma i osnivači nove proze: Čehov, Bunjin, Kuprin.
