Pismovna topika u korespondenciji između bizantskog caraKonstantina VII. Porfirogeneta i kizičkog biskupa Teodora
DOI:
https://doi.org/10.15291/csi.4615Ključne riječi:
Konstantin VII. Porfirogenet, Teodor iz Kizika, bizantska epistolografija, pismovni toposi, grčka pismovna frazeologijaSažetak
Pisma razmijenjena između bizantskog cara Konstantina VII. Porfirogeneta (913. – 959.) i kizičkog biskupa Teodora, njegova bliskog prijatelja, iznimno su važna jer predstavljaju jedini primjerak carevih autentičnih zapisa. Osim što donosi detalje o Teodorovu i Porfirogenetovu prijateljskom odnosu i njihovim privatnim životima, sačuvana korespondencija predstavlja i dobar temelj za proučavanje Porfirogenetova stila pisanja, što je vrlo korisno s obzirom na to da je autorstvo careve književne ostavštine i dalje predmetom znanstvenih rasprava. Korpus istraživanja sastoji se od deset Teodorovih pisama adresiranih Porfirogenetu (na koja nisu sačuvani carevi odgovori) iz kolekcije Vindobonensis i korespondencije između Teodora i Porfirogeneta iz kolekcije Athos (deset Teodorovih i osam Konstantinovih pisama). U pismima se analiziraju pismovni toposi podijeljeni u dvije grupe, misaone i jezične. Cilj je prvenstveno prikazati obilježja Porfirogenetova epistolarnog stila, ali i njegova korespondenta, pri čemu se nastoji utvrditi u kojoj su mjeri korespondenti slijedili retorička pravila pri sastavljanju pisama.
Preuzimanja
Reference
Primary Sources
Adler, Ada. 1928–1938. Suidae lexicon. Vol. I-V. Leipzig: Teubner.
Allen, Thomas W. 1931. Homeri Ilias. Vol. II-III. Oxford: Clarendon Press.
Barbel, Joseph. 1963. Gregor von Nazianz. Die fünf theologische Reden. Düsseldorf: Patmos-Verlag.
Butcher, Samuel H. 1903. Demosthenis Orationes. Vol. I. Oxford: Clarendon Press.
Büttner-Wobst, Theodorus. 1897. Ioannis Zonarae Epitomae historiarum. Vol. III. Bonnae: Impensis Ed. Weberi.
Calvet-Sébasti, Marie-Ange. 1995. Grégoire de Nazianze. Discours 6–12. Paris: Éditions du Cerf.
Chiron, Pierre. 2002. Démétrios. Du style. 2nd ed. Paris: Les Belles Lettres.
Courtonne, Yves. 1966. Saint Basile. Lettres. Tome III. Paris: Les Belles Lettres.
Dagron, Gilbert, Bernard Flusin. 2020. Constantin VII Porphyrogénète. Le livre des cérémonies. Tome I. Paris: Association des Amis du Centre d’Histoire et Civilisations de Byzance.
Darrouzès, Jean, Leendert G. Westerink. 1978. Théodore Daphnopatès. Correspondance. Paris: Éditions du Centre National de la Recherche Scientifique.
Dover, Kenneth J. 1968. Aristophanes. Clouds. Oxford: Clarendon Press.
Featherstone, Michael, Juan Signes Codoñer. 2015. Chronographiae quae Theophanis Continuati nomine fertur libri I-IV. Boston-Berlin: Walter de Gruyter.
Foerster, Richardus. 1913. Libanii opera. Vol. VII. Lipsiae: In aedibus B. G. Teubneri.
Foerster, Richardus. 1963. Libanii opera. Vol. X. Hildesheim: Georg Olms Verlagsbuchhandlung.
Gallay, Paul. 1964/1967. Saint Grégoire de Nazianze. Lettres. Tome I-II. Paris: Les Belles Lettres.
Henry, René. 1960. Photius. Bibliothèque. Tome II. Paris: Les Belles Lettres.
Laourdas, Basileios, Leendert G. Westerink. 1984. Photii Patriarchae Constantinopolitani Epistulae et Amphilochia. Vol. II. Leipzig: B. G. Teubner Verlagsgesellschaft.
Leutsch, Ernst L. von, Friedrich W. Schneidewin. 1839/1851. Corpus paroemiographorum Graecorum. Vol. I–II. Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht.
Massa Positano, Lidia. 1965. Teofilatto Simocata. Questioni naturali. 2nd ed. Napoli: Libreria Scientifica Editrice.
Migne, Jacques-Paul. 1860. Patrologiae cursus completus, series Graeca. Vol. 63. Paris: Apud Garnier fratres et J.-P. Migne successores.
Migne, Jacques-Paul. 1862. Patrologiae cursus completus, series Graeca. Vol. 55. Paris: Apud Garnier fratres et J.-P. Migne successores.
Moravcsik, Gyula, Romilly J. H. Jenkins. 1967. Constantine Porphyrogenitus. De administrando imperio. 2nd ed. Washington: Dumbarton Oaks.
Moreschini, Claudio, Paul Gallay. 1985. Grégoire de Nazianze. Discours 32-37. Paris: Les Éditions du Cerf.
Mossay, Justin, Guy Lafontaine. 1981. Grégoire de Nazianze. Discours 24–26. Paris: Les Éditions du Cerf.
Schatkin, Margaret Amy. 1967. Critical edition of, and introduction to St. John Chrysostom’s “De sancto Babyla, contra Iulianum et gentiles”. Doctoral dissertation. New York: Fordham University.
Shackleton Bailey, David R. 1977. Cicero. Epistulae ad familiares. Vol. I–II. Cambridge, London, New York and Melbourne: Cambridge University Press.
Ševčenko, Ihor. 2011. Chronographiae quae Theophanis Continuati nomine fertur liber quo vita Basilii imperatoris amplectitur. Berlin-Boston: Walter de Gruyter.
Tziatzi-Papagianni, Maria. 2012. Theodori metropolitae Cyzici epistulae. Accedunt epistulae mutuae Constantini Porphyrogeniti. Berlin-Boston: De Gruyter.
Vogel, Fridericus. 1893. Diodori Bibliotheca historica. Vol III. Leipzig: Teubner.
Weichert, Valentinus. 1910. Demetrii et Libanii qui feruntur τύποι ἐπιστολικοί et ἐπιστολιμαῖοι χαρακτῆρες. Lipsiae: In aedibus B. G. Teubner.
Zanetto, Giuseppe. 1985. Theophylacti Simocatae epistulae. Leipzig: Teubner.
Ziegler, Konrat. 1964. Plutarchi vitae parallelae. Vol. II, fasc.1. 2nd ed. Leipzig: Teubner.
Secondary Sources
Anagnostakis, Elias. 1999. “Οὐκ εἴσιν ἐμὰ τὰ γράμματα. Ιστορία και ιστορίες στον Πορφυρογέννητο”. Σύμμεικτα 13: 97–139.
Bauer, Thomas Johann. 2020. “Letter Writing in Antiquity and Early Christianity”. A Companion to Byzantine Epistolography. Ed. by Alexander Riehle. Leiden and Boston: Brill: 33–67.
Bury, John B. 1906. “The treatise De administrando imperio”. Byzantinische Zeitschrift 15: 517–577.
Ceccarelli, Paola. 2013. Ancient Greek Letter Writing: A Cultural History (600 BC-150 BC). Oxford: Oxford University Press.
Cugusi, Paolo. 1983. Evoluzione e forme dell’epistolografia latina. Roma: Herder.
Darrouzès, Jean. 1960. Épistoliers byzantins du Xe siècle. Paris: Institut français d’Études byzantines.
Featherstone, Michael. 2014. “Basileios Nothos as Compiler: the De Cerimoniis and Theophanes Continuatus”. Textual Transmission in Byzantium: between Textual Criticism and Quellenforschung. Ed. by Juan Signes Codoñer and Inmaculada Pérez Martín. Turnhout: Brepols: 353–372.
Grünbart, Michael. 2004. “L’epistolografia”. Lo spazio letterario del Medioevo. 3. Le culture circostanti. Vol. I: La cultura bizantina. Ed. by Guglielmo Cavallo. Roma: Salerno Editrice: 345–378.
Grünbart, Michael. 2005. Formen der Anrede im byzantinischen Brief vom 6. bis zum 12. Jahrhundert. Vienna: Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften.
Hatlie, Peter. 1996. “Redeeming Byzantine Epistolography”. Byzantine and Modern Greek Studies 20: 213–248.
Hunger, Herbert. 1978. Die hochsprachliche profane Literatur der Byzantiner. Vol. I-II. München: C. H. Beck’sche Verlagsbuchhandlung.
Hunger, Herbert. 1969-1970. “On the Imitation (Mimesis) of Antiquity in Byzantine Literature”. Dumbarton Oaks Papers 23/24: 17–38.
Klauck, Hans-Josef. 2006. Ancient Letters and the New Testament: A Guide to Context and Exegesis. Waco, Texas: Baylor University Press.
Koskenniemi, Heikki. 1956. Studien zur Idee und Phraseologie des griechischen Briefes bis 400 n. Chr. Helsinki: Suomalainen Tiedeakatemia.
Kotzabassi, Sofia. 2020. “Epistolography and Rhetoric”. A Companion to Byzantine Epistolography. Ed. by Alexander Riehle. Leiden and Boston: Brill: 177–199.
Lemerle, Paul. 1971. Le premier humanisme byzantin. Notes et remarques sur enseignement et culture à Byzance des origines au Xe siècle. Paris: Presses Universitaires de France.
Littlewood, Antony R. 1976. “An ‘Ikon of the Soul’: the Byzantine Letter”. Visible Language 10, 3: 197–226.
Littlewood, Antony R. 1988. “A Statistical Survey of the Incidence of Repeated Quotations in Selected Byzantine Letter-writers”. Gonimos. Neoplatonic and Byzantine Studies Presented to Leendert G. Westerink at 75. Ed. by John Duffy and John Peradotto. Buffalo, New York: Arethusa: 137–154.
Lončar, Milenko, Teuta Serreqi Jurić. 2016. “Stilske varijacije Porfirogenetovih izvještaja o pohodu Saracena na Dalmaciju i južnu Italiju”. Živa Antika 66, 1–2: 109–137.
Magdalino, Paul. 2013. “Byzantine Encyclopaedism of the Ninth and Tenth Centuries”. Encyclopaedism from Antiquity to the Renaissance. Ed. by Jason König and Greg Woolf. Cambridge: Cambridge University Press: 219–231.
Malherbe, Abraham J. 1988. Ancient Epistolary Theorists. Atlanta: Scholars Press.
Markopoulos, Athanasios. 1985. “Théodore Daphnopatès et la Continuation de Théophane”. Jahrbuch der österreichischen Byzantinistik 35: 171–182.
Mommsen, Tycho. 1895. Beiträge zu der Lehre von den griechischen Präpositionen. Berlin: Weidmannsche Buchhandlung.
Moravcsik, Gyula. 1939. “Τὰ συγγράμματα τοῦ Κωνσταντίνου τοῦ Πορφυρογεννήτου ἀπὸ τῆς γλωσσικῆς ἀπόψεως”. Atti del V Congresso Internazionale di Studi Bizantini, Roma 20–26 settembre 1936. Vol. I. Roma: Istituto per l’Europa Orientale: 514–520.
Moravcsik, Gyula. 1983. Byzantinoturcica. Vol. I-II. 3rd ed. Leiden: E. J. Brill.
Mullett, Margaret. 2008. “Epistolography”. The Oxford Handbook of Byzantine Studies. Ed. by Elizabeth Jeffreys, John F. Haldon and Robin Cormack. Oxford: Oxford University Press: 882–893.
Papaioannou, Stratis. 2010. “Letter-writing”. The Byzantine World. Ed. by Paul Stephenson. London and New York: Routledge: 188–199.
Petrucci, Armando. 2008. Scrivere lettere. Una storia plurimillenaria. Roma: Editori Laterza.
Riehle, Alexander. 2020a. “Byzantine Epistolography: A Historical and Historiographical Sketch”. A Companion to Byzantine Epistolography. Ed. by Alexander Riehle. Leiden and Boston: Brill.
Riehle, Alexander. 2020b. A Companion to Byzantine Epistolography. Leiden and Boston: Brill.
Sarri, Antonia. 2018. Material Aspects of Letter Writing in the Graeco-Roman World (500 BC – AD 300). Berlin: De Gruyter.
Serreqi Jurić, Teuta. 2016. Usporedba jezično-stilskih osobitosti Porfirogenetovih spisa Vita Basilii i De thematibus. Doctoral dissertation. Zagreb: Sveučilište u Zagrebu.
Serreqi Jurić, Teuta. 2017. “Ideja Božje providnosti i utjecaj Svetoga pisma u Porfirogenetovoj Vita Basilii”. Fluminensia 29, 2: 157–178.
Serreqi Jurić, Teuta. 2019. “Stilske razine u djelima Konstantina Porfirogeneta”. Hum 14, 21: 132–159.
Serreqi Jurić, Teuta. 2020. “Stilska sredstva u funkciji oblikovanja lika idealnog bizantskog cara: primjer iz Porfirogenetova spisa Vita Basilii”. Fluminensia 32, 2: 159–181.
Serreqi Jurić, Teuta, Tihana Jurišić. 2023. “The Reflection of Ancient Greek Biography in Constantine VII Porphyrogenitus’ Vita Basilii”. Fluminensia 35, 1: 265–292.
Signes Codoñer, Juan. 1989. “Algunas consideraciones sobre la autoría del Theophanes Continuatus”. Erytheia 10, 1: 17–28.
Signes Codoñer, Juan. 1995. El período del segundo iconoclasmo en Theophanes Continuatus. Análisis y comentario de los tres primeros libros de la crónica. Amsterdam: Adolf M. Hakkert.
Signes Codoñer, Juan. 2017. “The Author of Theophanes Continuatus I-IV and the Historical Excerpts of Constantine VII Porphyrogenitus”. Investigatio Fontium II. Griechische und lateinische Quellen mit Erläuterungen. Ed. by László Horváth and Erika Juhász. Budapest: Eötvös Jószef Collegium: 17–41.
Steen, Henry A. 1938. “Les clichés épistolaires dans les lettres sur papyrus grecques”. Classica et mediaevalia 1: 119–176.
Stowers, Stanley K. 1986. Letter writing in Greco-Roman Antiquity. Philadelphia: The Westminster Press.
Ševčenko, Ihor. 1978. “Storia Letteraria”. La civiltà bizantina dal IX all’XI secolo: aspetti e problemi. Ed. by André Guillou. Bari: Universita degli Studi di Bari, Centro di Studi Bizantini: 91–127.
Ševčenko, Ihor. 1992. “Re-reading Constantine Porphyrogenitus”. Byzantine Diplomacy: Papers from the Twenty-fourth Spring Symposium of Byzantine Studies, Cambridge, March 1990. Ed. by Jonathan Shepard and Simon Franklin. Aldershot: Variorum: 167–195.
Tartaglia, Luigi. 1982. “Livelli stilistici in Costantino Porfirogenito”. Jahrbuch der Österreichischen Byzantinistik 32, 2: 197–206.
Thraede, Klaus. 1970. Grundzüge griechisch-römischer Brieftopik. München: C. H. Beck’sche Verlagsbuchhandlung.
Toynbee, Arnold. 1973. Constantine Porphyrogenitus and his World. London, New York and Toronto: Oxford University Press.
Trapp, Michael. 2003. Greek and Latin Letters: An Anthology with Translation. Cambridge: Cambridge University Press.
Treadgold, Warren T. 1984. Renaissances before the Renaissance. Cultural Revivals of Late Antiquity and the Middle Ages. Stanford, California: Stanford University Press.
Varona, Patricia. 2010. “Contribución al problema de la cronología y las fuentes de la Vita Basilii”. Byzantinische Zeitschrift 102, 2: 739–775.
Weitzmann, Kurt. 1948. The Joshua Roll: A Work of the Macedonian Renaissance. Princeton, N. J.: Princeton University Press.
Weitzmann, Kurt. 1963. Geistige Grundlagen und Wesen der Makedonischen Renaissance. Köln: Springer Fachmedien Wiesbaden GMBH.
White, John L. 1978. “Epistolary Formulas and Cliches in Greek Papyrus Letters”. Society of Biblical Literature Seminar Papers 14: 289–319.
Zilliacus, Henrik. 1949. Untersuchungen zu den abstrakten Anredeformen und Höflichkeitstiteln im Griechischen. Helsingfors: Societas Scientiarum Fennica.
Zilliacus, Henrik. 1964. “Anredeformen”. Jahrbuch für Antike und Christentum 7: 167–182.